Το ύψος του ΦΠΑ αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα βασικότερα επίδικα της επερχόμενης συμφωνίας της κυβέρνησης με τους εταίρους. Εκ των πραγμάτων, η διευθέτηση της εν λόγω εκκρεμότητας θα επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ελληνική αγορά και την επανεκκίνηση της ανάπτυξης. Η πρόταση για έναν ενιαίο συντελεστή στο 15% με παράλληλη διατήρηση του χαμηλού συντελεστή στο 6,5% για αγορές με πλαστικό χρήμα και επιβάρυνση επιπλέον 3% για πληρωμές με μετρητά, δεν έγινε τελικά αποδεκτή από τους «θεσμούς». Στην εφαρμογή του ΦΠΑ «δύο συντελεστών και δύο ταχυτήτων», ανεξαρτήτως των εσωτερικών αντιδράσεων, παρουσιάστηκαν ορισμένα εμπόδια τα οποία μπορούν να συνοψιστούν σε μία σειρά από σημεία.
Καταρχάς, η κοινοτική νομοθεσία δεν επιτρέπει διπλό ΦΠΑ για το ίδιο προϊόν ή υπηρεσία, ανεξαρτήτως του τρόπου πληρωμής με μετρητά ή κάρτα. Η απαγόρευση του κοινοτικού κανονισμού μπορεί να αρθεί μόνο με ειδικό αίτημα εξαίρεσης για σοβαρούς λόγους όπως η πάταξη της φοροδιαφυγής. Επιπλέον, ο διαχωρισμός του μειωμένου ΦΠΑ δεν μπορεί να υποστηριχθεί σήμερα προσθετικά ή αφαιρετικά από τις ταμειακές μηχανές στον πραγματικό χρόνο της συναλλαγής, ενώ η μεταγενέστερη εκκαθάριση της συναλλαγής θα ακυρώσει το άμεσο όφελος για τον καταναλωτή, αλλά και την επιτυχή εφαρμογή του μέτρου. Είναι σαφές, επίσης, ότι θα είναι προβληματικός ο καθορισμός του ΦΠΑ στα τιμολόγια πώλησης χονδρικής, του προμηθευτή προς την επιχείρηση λιανικής και ιδιαίτερα για πωλήσεις επί πιστώσει αλλά και πιστωτικών τιμολογίων.
Ως προς τα μηχανήματα POS που πρέπει να εγκατασταθούν στις επιχειρήσεις για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, προκύπτει ότι θα είναι μεγάλος ο χρόνος προμήθειας όλων των επιχειρήσεων με αυτά, καθώς και ο αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ αυτών που τα διαθέτουν ήδη και εκείνων που πρέπει να τα αποκτήσουν. Είναι ενδεικτικό ότι η κάλυψη των αναγκών του εμπορίου σε όλη την Ελλάδα, απαιτεί τουλάχιστον 500.000 επιπλέον των 200.000 μηχανημάτων POS και mobile POS που υπάρχουν σήμερα. Τέλος, η τραπεζική χρέωση των καρτών σε επιχειρήσεις και καταναλωτές θα πρέπει πρώτα να εξασφαλιστεί ότι δεν θα υπερκαλύπτει το όφελος της διαφοράς του 3% του ΦΠΑ. Είναι γεγονός, βέβαια, ότι η διαδικασία πιστοληπτικής αξιολόγησης και υπογραφής συμβάσεων των επιχειρήσεων με τις τράπεζες αναλόγως μεγέθους των συναλλαγών θα δημιουργήσει αναπόφευκτα ανισότητες.
Ως εκ τούτου, αυτό που αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά είναι ότι η θεωρητική σκέψη, όσο καλή και αν είναι, απέχει παρασάγγας από την εφαρμογή της στην πραγματική οικονομία. Η εφαρμογή της πρότασης ενός πολύ χαμηλότερου ενιαίου συντελεστή ΦΠΑ, που άλλωστε αποτελεί πάγια θέση της ΕΣΕΕ, θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το ελληνικό εμπόριο αλλά κυρίως για τον Έλληνα καταναλωτή, ο οποίος σύμφωνα με τα στοιχεία μας, θα εξοικονομούσε σημαντικά ποσά σε βασικούς κλάδους κατανάλωσης. Παρά το γεγονός ότι δεν γνωρίζαμε ακριβώς τις υποκατηγορίες των τροφίμων και των ειδών πρώτης ανάγκης που είχαν σχεδιαστεί να ενταχθούν στον χαμηλό συντελεστή του 6,5% ή 9,5%, είναι αποθαρρυντική για το ελληνικό εμπόριο η μη αποδοχή της εφαρμογής του 15% ή 18%, ως ενιαίου βασικού συντελεστή ΦΠΑ. Η νέα πρόταση επιστροφής στους τρείς συντελεστές ΦΠΑ – ένας χαμηλός 6,5%-7,5% για τρόφιμα, φάρμακα, βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά, ένας ενδιάμεσος 14%-15% για τιμολόγια ΔΕΚΟ, εστίαση-τουρισμό και ένας υψηλός από 20% έως ακόμα και του σημερινού 23%, για όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών – δημιουργεί εύλογες και σοβαρές επιφυλάξεις στην αγορά. Οι παραπάνω πιθανές αλλαγές στο ισχύον καθεστώς ΦΠΑ, είναι βέβαιο ότι θα συνοδευτούν από παρεμβάσεις στις φορο-απαλλαγές, οι οποίες σύμφωνα με τον προϋπολογισμό κοστολογούνται στο 1 δις ευρώ σε ετήσια βάση. Τα νέα δεδομένα δεν φαίνονται ικανά να διαμορφώσουν μεγαλύτερη εισπραξιμότητα στα ετήσια δημόσια έσοδα των 14,4 δις ευρώ, από τα συνολικά 24 δις ευρώ του ΦΠΑ, ενώ εξακολουθεί να είναι ανησυχητική η επίπτωση της νέας πρότασης συντελεστών ΦΠΑ, στο ειδικό καθεστώς ΦΠΑ της νησιωτικής Ελλάδας το οποίο πρέπει πάση θυσία να διατηρηθεί.
Η ΕΣΕΕ, ανεξαρτήτως ΦΠΑ, θα συνεχίσει να μελετά προτάσεις για τον καλύτερο δυνατό τρόπο εφαρμογής και κυρίως την απλή χρήση της κάρτας αγορών ακόμα και στη «μικρή λιανική». Επίσης θα εστιάσει την προσοχή της στη σωστή ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού κάθε ηλικίας για τις διαφορές μεταξύ πιστωτικής και χρεωστικής κάρτας. Τέλος θα αναδείξει τα ουσιαστικά κίνητρα που μπορεί να προκύψουν στον τελικό καταναλωτή, μέσω της χρήσης της «κάρτας αγορών» που έχουν ήδη δημιουργήσει σε συνεργασία με τις τράπεζες, πολλοί τοπικοί εμπορικοί σύλλογοι. Μην έχοντας άλλη επιλογή, θα περιμένουμε υπομονετικά τις εναλλαγές των σεναρίων και την κατάληξη του επιπέδου των συντελεστών ΦΠΑ στο Brussels Group.
Άρθρο του Προέδρου της ΕΣΕΕ κ. Βασίλη Κορκίδη στις 21 Μαίου 2015