Προς Πρόεδρο και Μέλη
Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου
ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΣΕΕ
Σχέδιο Νόμου: Λήψη συμπληρωματικών μέτρων για την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1150 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019 για την προώθηση της δίκαιης μεταχείρισης και της διαφάνειας για τους επιχειρηματικούς χρήστες επιγραμμικών υπηρεσιών διαμεσολάβησης (L 186), ρυθμίσεις για τη Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς, την Επιτροπή Ανταγωνισμού, τη λειτουργία της αγοράς και λοιπές διατάξεις
Άρθρο 18 Σχεδίου Νόμου
Με την διάταξη του άρθρου 18 παρ. 2α του νομοσχεδίου, προβλέπεται η προαιρετική λειτουργία των μικρών εμπορικών καταστημάτων σε δημοτικές κοινότητες κάτω από 5.000 κατοίκους όλες τις Κυριακές του χρόνου.
Η ρύθμιση αφορά τη λειτουργία των τοπικών εμπορικών καταστημάτων, που κατατάσσονται με βάση το μέγεθος τους στις πολύ μικρές και μικρές οντότητες των παρ. 2 και 3 του άρθρου 2 του ν. 4308/2014, σε δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό κάτω των πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων.
Στις παρ. 2α και 3 του άρθρου 2 του ν. 4308/2014 ορίζεται ότι:
- Πολύ μικρές οντότητες. Πολύ μικρές οντότητες είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:
α) Σύνολο ενεργητικού (περιουσιακών στοιχείων): 350.000 ευρώ. β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 700.000 ευρώ. γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 10 άτομα.
- Ειδικά οι οντότητες της παραγράφου 2(γ) του άρθρου 1 εντάσσονται στην κατηγορία των πολύ μικρών οντοτήτων με μόνη προϋπόθεση ότι ο κύκλος εργασιών τους δεν υπερβαίνει το ποσό του 1.500.000 ευρώ.
Δημοτικές Κοινότητες κάτω των 5.000 κατοίκων
Με το Πρόγραμμα «Κλεισθένης» (ν. 4555/2018) καταργείται η έννοια των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων – η οποία ίσχυε με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Ν. 3852/2010) – οι οποίες αντικαθίστανται με Κοινότητες ανεξαρτήτως πληθυσμού.
Ακριβέστερα, Δημοτική Κοινότητα ήταν ένας όρος της τοπικής αυτοδιοίκησης που είχε εισαχθεί το 2010 με το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Αποτελούσε υποδιαίρεση μιας Δημοτικής Ενότητας. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτη οι εδαφικές περιφέρειες των συνενωμένων Ο.Τ.Α. (πρώην δήμων) που συνιστούν τον κάθε νέο δήμο αποτελούν τις δημοτικές ενότητες του νέου δήμου και φέρουν το όνομα του πρώην δήμου ή της κοινότητας.
Δημοτική Κοινότητα συγκροτούσαν είτε τα τοπικά/δημοτικά διαμερίσματα που έχουν πληθυσμό πάνω από 2.000 κατοίκους, είτε δήμοι και κοινότητες που συνενώθηκαν εθελουσία με το Π.Δ. 410/1995 ή συνενώθηκαν με τον Καλλικράτη. Επίσης, τα τοπικά διαμερίσματα των νησιών με πληθυσμό άνω των 1.000 κατοίκων. Ανεξαρτήτως πληθυσμού, Δημοτική Κοινότητα συγκροτούσαν κοινότητες ή δημοτικά διαμερίσματα που εκτείνονταν σε όλη την εδαφική περιφέρεια ενός νησιού και δεν αποτελούσαν δήμο. Δημοτικά διαμερίσματα άνω των 100.000 αποτελούσαν δημοτική Κοινότητα. Οι Δημοτικές Κοινότητες δεν περιλαμβάνουν Τοπικές Κοινότητες.
Στην ουσία το νέο νομοσχέδιο αφήνει περιθώριο λειτουργίας σε οικισμούς που παλαιότερα ονομάζαμε κωμοπόλεις και οι οποίες το 2011 είχαν μόνιμο πληθυσμό λιγότερο από 5.000 άτομα.
Ωστόσο:
- Χρήζει περαιτέρω τεκμηρίωσης/διευκρίνησης η εξαίρεση των πληθυσμιακά εύρωστων Τοπικών Κοινοτήτων (κεφαλοχώρια) οι οποίες σε μεγάλο βαθμό εξυπηρετούν απομακρυσμένα οικιστικά δίκτυα (πχ Δομοκός Φθιώτιδας, Καλάβρυτα Αχαΐας, Τσοτύλι Κοζάνης, Αγγελοχώρι Ημαθίας, Νέα Σάντα Κιλκίς, Άρνισσα Πέλλας, Πρώτη Σερρών, Καλπάκι Ιωαννίνων κλπ) ή ακόμη και αρκετά μικρότερες τοπικές κοινότητες οι οποίες μπορούν να εξυπηρετήσουν των πληθυσμό επιρροής τους.
- Επιπλέον θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε να μην δημιουργηθεί αθέμιτος ανταγωνισμός εις βάρος των κλειστών καταστημάτων στα κέντρα των πόλεων και προς όφελος μεγάλων εμπορικών συγκροτημάτων ή πολυκαταστημάτων που χωροθετούνται στις παρυφές αστικών κέντρων και εντός Δημοτικών Κοινοτήτων με πληθυσμό μικρότερο των 5.000 κατοίκων (πχ Νίκαια Λάρισας[ΙΚΕΑ κλπ], Επισκοπικό Ιωαννίνων[ΙΚΕΑ κλπ], Ανθούσα Αττικής[PRAKTIKER]).
Συνεπώς, εκτός από τα κριτήρια του πληθυσμού αλλά και της διοικητικής ιεράρχησης ίσως ήταν περισσότερο δόκιμο να συμπεριληφθούν και κριτήρια που να αφορούν τη λειτουργική εξάρτηση απομακρυσμένων οικισμών από πληθυσμιακά εύρωστες και εμπορικά ώριμες τοπικές κοινότητες. Παράλληλα, θα πρέπει να υιοθετηθεί και ένα γεωγραφικό κριτήριο αποκλεισμού για τις Δημοτικές Κοινότητες εκείνες που βρίσκονται εξαιρετικά κοντά σε αστικά κέντρα Α και Β επιπέδου (έδρες Περιφερειών και Νομών) minimum 15km.
- Περαιτέρω, το κείμενο του νόμου θα πρέπει να περιοριστεί μόνο στις πολύ μικρές οντότητες της παρ. 2 του άρθρου 2 ν. 4308/2014 ήτοι σε εκείνες οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:
α) Σύνολο ενεργητικού (περιουσιακών στοιχείων): 350.000 ευρώ.
β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 700.000 ευρώ.
γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 10 άτομα.
Ας μην γελιόμαστε, αυτές είναι πράγματι οι μικρές, πολύ μικρές, ατομικής και οικογενειακής ιδιοκτησίας, τοπικές επιχειρήσεις που θέλει να προστατεύσει το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων στις συγκεκριμένες περιοχές (σημείο 3 σ. 90 Αιτιολογικής Έκθεσης).
Στον πίνακα του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ (ΙΝΕΜΥ) που ακολουθεί αποτυπώνονται (απογραφή 2011) οι Δημοτικές Κοινότητες της χώρας βάσει του Ν. Προγράμματος «Καλλικράτη» (Ν. 3852/2010). Εκ των 643 Δημοτικών Κοινοτήτων οι 420 έχουν μόνιμο πληθυσμό κάτω από 5.000 άτομα. Επίσης καταγράφεται το σύνολο των Τοπικών Κοινοτήτων.
Σε περίπτωση που το τωρινό σχέδιο νόμου περιλαμβάνει τις Κοινότητες [χωρίς την επισήμανση της διαφοροποίησης που έκανε το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Ν. 3852/2010), μεταξύ Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων], τότε το σύνολο των Κοινοτήτων με πληθυσμό κάτω των 5.000 κατοίκων είναι 5.841 που αντιπροσωπεύουν πληθυσμό 3.236.187 κατοίκων.
Στον πίνακα που ακολουθεί αποτυπώνονται οι Δημοτικές Κοινότητες κάτω των 5.000 κατοίκων ανά Περιφέρεια.
Άρθρο 19 παρ. 1 Σχεδίου Νόμου
Άρθρο 19 νομοσχεδίου παρ. 1
Με την συγκεκριμένη διάταξη, επιτρέπεται πλέον στις λαϊκές αγορές να λειτουργούν και τις Κυριακές.
Η ΕΣΕΕ εκφράζει την έντονη αντίρρηση του οργανωμένου εμπορίου σε αυτήν την διάταξη. Για τις Κυριακές επιφυλάσσεται στο υπαίθριο εμπόριο ο θεσμός της Κυριακάτικης Αγοράς (το παλαιό «παζάρι» του ν. 2323/1995), η οποία έχει τις δικές της αυστηρές προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας και διαθέτει κυρίως διαρκή είδη.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει περιορισμός ως προς την διάθεση διαρκών ειδών από τις λαϊκές αγορές, είναι περίπου βέβαιο ότι οι λαϊκές αγορές θα μεταμορφωθούν παντού σε τεράστιες κυριακάτικες αγορές και παζάρια, οι οποίες θα λειτουργούν με προφανές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα απέναντι στις οργανωμένες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις λιανικής, οι οποίες θα είναι κλειστές την ίδια ημέρα.
Άρθρο 19 νομοσχεδίου παρ. 2
Για να αποφευχθεί η δυσμενής για το οργανωμένο μικρομεσαίο εμπόριο εξέλιξη που περιγράφεται παραπάνω, προτείνουμε την τροποποίηση της παρ. 2 του άρθρου 19 του σχεδίου νόμου και επαναφορά της διάταξης του άρθρου 2 παρ. Δ1 του καταργηθέντος Προεδρικού Διατάγματος 51/2006, η οποία διαμόρφωνε τα ποσοστά των νέων αδειών που εκδίδονται σε 90% για προϊόντα γης και θάλασσας και 10% για βιομηχανικά διαρκή προϊόντα.
Η συγκεκριμένη πρόταση αποτελεί και αποτελούσε πάγια πρόταση της ΕΣΕΕ και του μικρομεσαίου οργανωμένου εμπορίου.
Υπενθυμίζουμε ότι στο σχέδιο νόμου του Φεβρουαρίου 2017 που προηγήθηκε της ψήφισης του άρθρου 30 ν. 4497/2017, αναφερόταν ρητά η επαναθεσμοθέτηση της ποσοτικής αναλογίας νέων αδειών διάθεσης προϊόντων γης και θάλασσας και διαρκών προϊόντων, με τα πρωτογενή προς τα διαρκή να καθορίζονται σε 9 προς 1.
Δυστυχώς, στο τελικό κείμενο του ν. 4497/2017 (άρθρο 30), το οποίο παραμένει σήμερα ως έχει, η πρόνοια αυτή που θα επαναπροσδιόριζε τις λαϊκές αγορές ως κυρίως αυτό που είναι (δηλαδή αγορές διάθεσης προϊόντων γης και θάλασσας) διεγράφη και αντικαταστάθηκε από την άνευρη, γενική, αόριστη και καθόλου αποτελεσματική διάταξη, σύμφωνα με την οποία δεν επιτρέπεται να αλλοιώνεται ο «χαρακτήρας» της λαϊκής αγοράς, ως προμηθευτή αγροτοδιατροφικών προϊόντων και ότι οι τοπικές αρχές θα πρέπει να «μεριμνούν» για την διαφύλαξη αυτού ακριβώς του χαρακτήρα όταν εκδίδουν νέες άδειες.
Φυσικά, η διάταξη, ως απλό γενικό ευχολόγιο, δεν πέτυχε να διαφυλάξει απολύτως τίποτα, αφού η καταστρατήγησή της ήταν εξ’ υπαρχής βέβαιη από τις τοπικές αρχές, οι οποίες, στον βωμό κυρίως της ψηφοθηρίας, την αναίρεσαν στην πράξη, πλημμυρίζοντας τις λαϊκές αγορές με βιομηχανικά προϊόντα και μετατρέποντάς τις σε αυτό ακριβώς που ενώπιον σας παραδέχθηκε ο Πρόεδρος των μικροπωλητών κ. Χατζήρης: σε τεράστια υπαίθρια υπερμάρκετ.
Η διαπίστωση βέβαια του κ. Χατζήρη αντιβαίνει και στο πνεύμα -και παρά την αοριστία- και στο γράμμα του νόμου που θέλει τις λαϊκές αγορές ως αγορές διάθεσης κυρίως αγροτοδιατροφικών προϊόντων.
Είναι στην απόλυτη πρωτοβουλία της Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου και του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων να διορθωθεί αυτό το λάθος και είναι ευκαιρία να γίνει αυτό τώρα, κατά την συζήτηση του παρόντος σχεδίου νόμου.