- Σε σχετικά πρόσφατη ανακοίνωσή σας, προειδοποιήσατε για 65.000 επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να βάλουν λουκέτο στο επόμενο διάστημα. Τι σημαίνει για την αγορά αλλά και για τη χώρα αυτή η κατάσταση που επικρατεί στην οικονομία;
Η αγορά έχει προ πολλού ξεπεράσει τα όρια της αντοχής της. Μετά την επιβολή των capital controls, έχουν ενταθεί οι δυσκολίες για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ωστόσο, η τάση που είχε παρατηρηθεί για νέο κύμα λουκέτων έχει υποχωρήσει και τα δεδομένα, που προκύπτουν, δείχνουν μια σταθεροποίηση. Το ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ βρίσκεται σε διαδικασία καταγραφής των μεταβολών και των τάσεων που κυριαρχούν στην αγορά, τα αποτελέσματα της οποίας θα είμαστε έτοιμοι να τα παρουσιάσουμε στην Ετήσια Έκθεση Ελληνικού Εμπορίου που θα πραγματοποιηθεί στις 23 Νοεμβρίου.
Μετά από επτά χρόνια κρίσης η πλειοψηφία των Ελλήνων επιχειρηματιών προσπαθούν να κρατήσουν με νύχια και με δόντια τις εταιρείες τους ανοιχτές ευελπιστώντας ότι η χώρα μας, θα εισέλθει ξανά σε τροχιά ανάπτυξης. Παρόλα αυτά η αυξανόμενη έλλειψη ρευστότητας, η τραπεζική ασφυξία, η υπερφορολόγηση και ο μειωμένος τζίρος των επιχειρήσεων δεν είναι σημάδια που συνηγορούν σ’ αυτήν την προσδοκία τους. Αναμφισβήτητα, ένα νέο κύμα λουκέτων θα είχε δραματικές συνέπειες και στην εγχώρια οικονομία και στην κοινωνία. Ευελπιστούμε ότι η Κυβέρνηση θα αναλάβει άμεσες πρωτοβουλίες για να ανακόψει και να αντιστρέψει τέτοιες τάσεις.
- Πώς αναμένετε να εξελιχθεί ο φετινός χειμώνας για τις επιχειρήσεις;
Ο επιχειρηματικός κόσμος της χώρας αναμένει με αγωνία τις επικείμενες εξελίξεις που θα καθορίσουν το πλαίσιο στο οποίο θα λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις τους το επόμενο διάστημα. Πρόκειται πρώτον, για τον προσδιορισμό των κεφαλαιακών αναγκών για τις τράπεζες, που θα προκύψει από τα stress tests, ώστε να ολοκληρωθεί η τρίτη και καθοριστική ανακεφαλαιοποίηση εντός του 2015, χωρίς την ενεργοποίηση της κοινοτικής οδηγίας BPRD προκειμένου να απομακρυνθεί οριστικά η απειλή του «κουρέματος» μετοχών, ομολόγων και καταθέσεων. Δεύτερον, τη διαχείριση των «κόκκινων δανείων», που χρειάζεται να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφευχθεί η άδικη εξομοίωση των φερέγγυων επιχειρηματιών με τους κακοπληρωτές και παράλληλα να δοθεί επαρκής χρόνος αντίδρασης στις χρεωμένες επιχειρήσεις, προκειμένου να προχωρήσουν τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις. Τρίτον, την αντιμετώπιση των λειτουργικών προβλημάτων που εντοπίζονται στην αγορά αναφορικά με τον εξοπλισμό και την εγκατάσταση μηχανημάτων POS στις επιχειρήσεις. Τέταρτον, την αναμόρφωση του καθεστώτος του «Τειρεσία». Πέμπτον, τη θεσμοθέτηση της «δεύτερης ευκαιρίας» και τέλος, τη διαμόρφωση του νέου αναπτυξιακού νόμου. Βεβαίως, το επιχειρηματικό κλίμα θα καθοριστεί και από τα επιπλέον φορολογικά βάρη που θα κληθούν να αναλάβουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο χειμώνας δεν θα είναι τόσο βαρύς, αν εφαρμοστεί άμεσα ένα σχέδιο λύσεων ως προς τα ζητήματα αυτά.
- Πώς θα αντιμετωπίσει η ΕΣΕΕ την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών του ΦΠΑ για τα νησιά; Θα προτείνετε ισοδύναμα στην κυβέρνηση; Εξετάζετε το ενδεχόμενο να ακολουθήσετε τον δρόμο της δικαιοσύνης;
Η ΕΣΕΕ αναζητά τον αποτελεσματικότερο τρόπο για την αντιμετώπιση αυτού του κρίσιμου ζητήματος που απασχολεί ιδιαίτερα τόσο τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στα νησιά, όσο και τις τοπικές κοινωνίες που θα επιβαρυνθούν από τις επιπτώσεις αυτής της απόφασης της Κυβέρνησης. Η κατάργηση των μειωμένων συντελεστών του ΦΠΑ είναι σαφέστατα κατά των αρχών του Συντάγματος που προβλέπει παροχή κινήτρων σε συγκεκριμένες περιοχές. Διαμορφώνει επίσης εμπόδια για τη διατήρηση των τοπικών αγορών και τοπικών πληθυσμών σε περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά η οικονομική δομή των οποίων βρίσκεται σε ανταγωνιστικό μειονέκτημα σε σχέση με άλλες εξαιτίας του υψηλού κόστους μεταφοράς των προϊόντων. Ο μειωμένος ΦΠΑ δεν προβλέφθηκε χαριστικά, ούτε επιλεκτικά, ούτε δημιουργεί δύο ταχυτήτων αγορές. Αντιθέτως, αντισταθμίζει τα έξοδα που καταβάλλονται για τη μεταφορά προϊόντων από και προς την ηπειρωτική χώρα, το περίφημο «θαλάσσιο μεταφορικό ισοδύναμο». Μας προβληματίζει ιδιαίτερα η απόφαση της Κυβέρνησης για την κατάργησή του, καθώς πρόκειται για ακόμη μια Ελληνική πρωτοτυπία, αφού, μέχρι σήμερα, κανένα κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει απεμπολήσει δικαίωμα ειδικών ρυθμίσεων στον τομέα του ΦΠΑ, το οποίο μάλιστα απέκτησε μέσω των Συνθηκών προσχώρησης, όπως έκανε και η χώρα μας για τα νησιά του Αιγαίου. Χάνοντας το μεταφορικό ισοδύναμο, οι αυξήσεις των προϊόντων θα είναι ανεξέλεγκτες. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι δική μας δουλειά να αναζητήσουμε ισοδύναμα, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για να παρουσιάσουμε προτάσεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αντισταθμιστικά.
- Μπορείτε να μας δώσετε συνοπτικά μερικά στοιχεία που να αντικατοπτρίζουν αυτή τη στιγμή την κατάσταση στην αγορά; Τι μπορείτε να μας πείτε αναφορικά με την συναλλακτική εμπιστοσύνη, τις επιπτώσεις από τα capital controls και τη μάχη για επιβίωση που δίνουν οι επιχειρήσεις;
To εύρος της επίδρασης των capital controls στον κύκλο εργασιών δεν μπορεί να προσδιοριστεί επαρκώς και να εξαντληθεί από την ανάλυση των δεδομένων ενός μόνο μήνα, αλλά απαιτεί την προβολή και εκτίμηση των επιδράσεων σε βάθος χρόνου. Εντούτοις και λαμβάνοντας υπόψη τον εμπροσθοβαρή χαρακτήρα των επιζήμιων συνεπειών που συνεπάγονται οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, φαίνεται ότι η συρρίκνωση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων λιανικής παρουσίασε σημαντική μείωση κυρίως την πρώτη περίοδο της επιβολής τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ οι επιπτώσεις της επιβολής περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων στο Λιανικό Εμπόριο, κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα εφαρμογής τους, αν και μικρότερες, ήταν αισθητές. Τα στοιχεία που δημοσιεύτηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και αφορούν στο Γενικό Δείκτη Κύκλου Εργασιών των εμπορικών επιχειρήσεων λιανικής (εποχικά διορθωμένος δείκτης) του Ιουλίου 2015 καταδεικνύουν μία ετήσια υποχώρηση του τζίρου κατά 8,7% σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.
Παράλληλα παρουσιάστηκαν ελλείψεις και καθυστερήσεις στις συναλλαγές των ελληνικών επιχειρήσεων με το εξωτερικό, οι οποίες ακόμη συνεχίζουν να ταλαιπωρούν έντονα το σύνολο της αγοράς και ως εκ τούτου, κάθε απόφαση του οικονομικού επιτελείου για περαιτέρω χαλάρωση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίων για εμπορικές πράξεις είναι καλοδεχούμενη, ενόψει μάλιστα και των αυξημένων χειμερινών αναγκών για παραγγελίες από το εξωτερικό. Ωστόσο, οι συνεχείς προσπάθειες για χαλάρωση των τραπεζικών περιορισμών μπορεί να δίνουν λύσεις, αλλά δεν επαρκούν. Υπάρχουν άλλωστε και πρακτικά προβλήματα, όπως είναι η έλλειψη συσκευών POS στις επιχειρήσεις αλλά και η ελλιπής ενημέρωση ως προς την χρήση τους, οι αυξημένες τραπεζικές χρεώσεις για συνήθεις συναλλαγές μέσω πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών και το κόστος των εμβασμάτων μέσω e-banking και ΑΤΜ και πολλά άλλα που δυσχεραίνουν την ομαλή λειτουργία της αγοράς. Για παράδειγμα, όσον αφορά στις συσκευές POS, ενώ οι συνολικές ανάγκες της αγοράς απαιτούν περί τις 400.000 σήμερα είναι σε χρήση γύρω στις 150.000.
Στο πλαίσιο αυτό και προκειμένου να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στα ανωτέρω ζητήματα αλλά και να συμβάλουμε στην εξεύρεση λύσεων, η ΕΣΕΕ παρουσίασε την κατάσταση της αγοράς στην Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και έχει στείλει αίτημα συνάντησης προς τις διοικήσεις των συστημικών τραπεζών, ώστε να αναζητηθούν οι ορθότερες λύσεις και να προωθηθούν οι απαιτούμενες ενέργειες μέσω του “έξυπνου” προγράμματος ενημέρωσης και προστασίας «FeelSafe» της ΕΣΕΕ.
- Θα φέρει ανακούφιση στην αγορά η ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ;
Η ανακούφιση στην αγορά θα επέλθει μετά από την υλοποίηση ενός σχεδίου συντονισμένων αναπτυξιακών πολιτικών. Στο πλαίσιο αυτού επιβάλλεται η άμεση ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ και η δημιουργία εξειδικευμένων δράσεων που θα στοχεύουν στην πραγματική μεγέθυνση και όχι στο «φούσκωμα» της οικονομίας. Χωρίς όμως τον σχεδιασμό μιας συντεταγμένης Εθνικής Στρατηγικής για Ανάπτυξη με Απασχόληση, μέσα από τον κοινωνικό διάλογο και τη συστράτευση όλων των υγιών δυνάμεων της κοινωνίας και της αγοράς, οι πόροι του ΕΣΠΑ δεν θα αποφέρουν την προστιθέμενη αξία που έχει ανάγκη η οικονομία μας. Είναι κρίσιμο να υπάρξει στόχευση σε συγκεκριμένους κλάδους και τομείς που η Ελλάδα έχει αποδεδειγμένα καλά δείγματα γραφής, όπως είναι το διεθνές εμπόριο, η αγροτική παραγωγή, η ελαφρά βιομηχανία, η ναυτιλία, η ναυπηγοεπισκευή, ο τουρισμός, οι υπηρεσίες αλλά και οι νέες τεχνολογίες. Μέσα από την στήριξη όλων ανεξαιρέτως των κλάδων του ελληνικού εμπορίου, όπως το εξαγωγικό και εισαγωγικό, το λιανικό και χονδρικό, το εφοδιαστικό και διαμετακομιστικό, μπορεί να έρθει “νέο χρήμα” στην ελληνική οικονομία και να συνεχίσει συνολικά το εμπόριο, όλο το 2015, την εντυπωσιακή αντοχή του στην απασχόληση, κόντρα στο απειλητικό ρεύμα της ανεργίας. Εξίσου σημαντικό είναι να δοθούν κίνητρα μέσω του νέου ΕΣΠΑ για την ανάταξη της οικονομίας στις παραμεθόριες περιοχές της χώρας που βιώνουν μια ακατάσχετη «καταναλωτική αιμορραγία». Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΣΕΕ το χρήμα που παράγεται με πολύ δυσκολία στη χώρα μας καταναλώνεται με πολύ ευκολία σε άλλες γειτονικές χώρες σε ύψος που φτάνει ακόμη και τις 100.000 ευρώ ημερησίως. Χρειάζονται, ως εκ τούτου, το νέο Πρόγραμμα να εμπλουτιστεί ταυτόχρονα με δράσεις με γεωγραφική στόχευση για την αντιστροφή αυτού του φαινομένου και την προσέλκυση αντί εξαγωγή καταναλωτών. Έτσι μόνο θα λειτουργήσει ανακουφιστικά για την αγορά και θα διαμορφώσει το κατάλληλο περιβάλλον για την επανεκκίνηση της πραγματικής οικονομίας.
– Στο ζήτημα του κατώτατου μισθού: Μπορεί η αγορά να αντέξει το κόστος της σταδιακής αύξησής του;
Στο νέο περιβάλλον που έχουν διαμορφώσει τα capital controls, έχουν αυξηθεί οι δυσκολίες για την αύξηση του κατώτατου μισθού. Κατά τη γνώμη μας, η σταδιακή επαναφορά του στα 751 ευρώ θα μπορούσε να ενισχύσει την κατανάλωση, να αυξήσει τον τζίρο των επιχειρήσεων και να επιταχύνει την αύξηση της απασχόλησης, η οποία είναι και το ζητούμενο σήμερα. Ταυτόχρονα, θα μπορούσε να λειτουργήσει αντισταθμιστικά προς την επιβάρυνση που υφίσταται ο ιδιωτικός τομέας. Αυτό όμως που προέχει αυτή τη στιγμή είναι να προηγηθεί η μείωση του μη μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων για να καταστούν οι επιχειρήσεις ικανές να προχωρήσουν σε τέτοιες ενέργειες. Το εργατικό κόστος στην Ελλάδα επιβαρύνεται υπέρμετρα από το, αδικαιολόγητα και χωρίς ανταποδοτικότητα, υψηλό μη μισθολογικό κόστος. Αποτέλεσμα είναι, παρά τις πρόσφατες μειώσεις, να έχουμε από τα υψηλότερα μη μισθολογικά κόστη της Ευρωζώνης, ενώ οι πραγματικοί μισθοί των εργαζομένων είναι πολύ χαμηλοί. Θεωρούμε ότι η άμεση εφαρμογή μιας δέσμης μέτρων προς την κατεύθυνση της μείωσης του θα μπορούσε να οδηγήσει στην τόνωση της απασχόλησης. Η ΕΣΕΕ έχει προτείνει συνολική μείωση 5% του μη μισθολογικού κόστους για τους συνεπείς επιχειρηματίες. Παράλληλα, προτείναμε την αναπλήρωση των απωλειών που θα προκύψουν για τα ασφαλιστικά ταμεία από την μείωση των εισφορών με την επιβολή ασφαλιστικού τέλους 1 τοις χιλίοις (1‰) επί του ετήσιου τζίρου των επιχειρήσεων, με βασική προϋπόθεση όμως να υπολογίζεται ως δαπάνη της επιχείρησης. Όσον αφορά στο μισθολογικό κόστος, έχουμε προτείνει αντίστοιχα μέτρα. Αναφέρω ενδεικτικά, την επιδότηση της εργασίας στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, σύμφωνα με την κατάταξή τους κατά κατηγορία αριθμού απασχολουμένων με το ισόποσο του επιδόματος ανεργίας, τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους νεοπροσλαμβανόμενους στο εμπόριο με χαμηλή ασφαλιστική κατηγορία εισόδου στην εργασία και βεβαίως φορολογικά κίνητρα με τη δημιουργία αφορολόγητου αποθεματικού για την ενίσχυση ιδίως των μικρών επιχειρήσεων, ώστε να διατηρήσουν και να αυξήσουν το προσωπικό τους. Ιδιαίτερα για το εμπόριο που αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της ελληνικής οικονομίας προσφέροντας απασχόληση σε περισσότερους από 650.000 εργαζόμενους (για 12 μήνες τον χρόνο), προσελκύοντας τόσο νέους ηλικίας 15-24 ετών, όσο και γυναίκες, κάθε απόφαση του υπουργείο προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι ελπιδοφόρα.
- Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε στην κυβέρνηση; Ποια ζητήματα θα θέλατε να θέσετε;
Η συζήτηση για τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας Κυβέρνησης ανέδειξε τον «Γολγοθά» που θα πρέπει να ανέβει η Ελληνική οικονομία και τον φορολογικό “Αρμαγεδώνα” που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες φορολογούμενοι το επόμενο διάστημα. Μέχρι το Μάρτιο, μήνα-ορόσημο για την εκπλήρωση των πρώτων καθοριστικών υποχρεώσεων της χώρας, χρειάζεται να έχουν διευθετηθεί όλα τα μεγάλα ζητήματα και οι εκκρεμότητες που αντιστοιχούν σε επιπλέον μέτρα 4,35 δις ευρώ. Αν υπάρξει αυτή η διευθέτηση, θα απελευθερωθεί η δόση των 2+1 δις ευρώ που προσδοκά το οικονομικό επιτελείο. Παράλληλα, είναι ανάγκη να έχει ολοκληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση και να έχουν σχεδιαστεί πολιτικές τόνωσης της τραπεζικής πίστης στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Οι Ελληνικές τράπεζες πρέπει να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών και των επιχειρήσεων. Εξίσου κρίσιμη είναι η εφαρμογή του αναπτυξιακού προγράμματος και η ολοκλήρωση των επενδύσεων σε αεροδρόμια και λιμάνια. Όμως όλα αυτά δεν μπορούν μόνα τους να επαναφέρουν την χώρα σε τροχιά ανάπτυξης και την Ελληνική κοινωνία στην ευημερία. Χρειάζεται να εμπεδωθεί το αίσθημα της πολιτικής σταθερότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης στις κυβερνητικές πολιτικές. Η δέσμευση του Πρωθυπουργού για “κυβέρνηση τετραετίας” είναι ευοίωνη. Με αυτές τις σκέψεις η ΕΣΕΕ εκ μέρους του εμπορικού κόσμου εύχεται στη νέα Βουλή και στη νέα κυβέρνηση καλή επιτυχία στο έργο τους, με λιγότερες αντιπαραθέσεις και περισσότερη δουλειά για την πραγματική οικονομία της Χώρας.
Συνέντευξη του Προέδρου της ΕΣΕΕ κ. Βασίλη Κορκίδη για το Banking News στις 9 Οκτωβρίου 2015